11 sygnałów, że czas na badanie wzroku
Ludzie skrupulatnie pilnują wizyt u lekarza. Większość z nas też regularnie odwiedza dentystę. Ale badanie oczu? Kiedy ostatnio sprawdzałeś wzrok? No właśnie...
Zdaniem specjalistów z American Academy of Ophthalmology, do 40. roku życia każdy z nas powinien przejść pełne badanie wzroku przynajmniej jeden raz. Jeśli Twoje oczy nie widziały jeszcze okulisty, czterdziestka to dobry moment, by sprawić sobie taki prezent.
Badanie wzroku – co roku!
Jednak nie każdy powinien czekać do czterdziestki. Są osoby, które powinny zadbać o badanie wzroku znacznie wcześniej – a potem regularnie je powtarzać. Regularnie, czyli raz w roku (jeśli nic się nie dzieje i lekarz nie zaleca częstszych kontroli). Znaczenie ma tutaj Twoja własna historia zdrowotna, choroby Twoich rodziców, Twój wiek, a nawet Twoja płeć. Niby bezpośrednio niezwiązane z Twoimi oczami — a mogą tu wiele zmienić.
W naszym szybko zmieniającym się świecie łatwo jest przeoczyć delikatne zmiany w sposobie, w jaki widzisz. Nasze oczy są niesamowicie delikatnymi i niezwykle złożonymi organami – i są przy tym niezbyt wymagające. Długo jakoś sobie radzą, choć już powoli zaczynają niedomagać. A jeśli już dopominają się o uwagę, zazwyczaj robią to delikatnie.
W tym tekście znajdziesz listę sygnałów, które powinny Cię skłonić do wizyty u okulisty. Poznaj je, aby ich nie przeoczyć. Badanie oczu jest bezbolesne, nie trwa długo, mnie jest nieprzyjemne – a może uratować Twoje zdrowie i Twoją zdolność widzenia.
Podwyższony poziom cukru a zdrowie oczu
Objawy: podczas badania poziomu cukru wynik wskazuje, że poziom glukozy masz podwyższony. A objawy ze strony oczu obejmują niewyraźne widzenie (często okresowe), ciemne lub puste obszary w polu widzenia, pogorszenie się postrzegania kolorów, męty lub plamy w polu widzenia.
Możliwe przyczyny: początki cukrzycy typu 2, insulinooporność, stan przedcukrzycowy lub wahania poziomu cukru - zarówno zbyt wysoki poziom glikemii jak i zbyt niski powodują zmiany w ostrości wzroku, a nawet zmiany wady wzroku!
Czynniki ryzyka: nadwaga, zwłaszcza brzuszna; cukrzyca typu 2 w rodzinie (zwłaszcza jeśli wystąpiła u obojga rodziców).
Celowo zaczynamy od problemu zdrowotnego, pozornie niezwiązanego z oczami. Pozornie – bo cukrzyca wpływa na oczy wręcz destrukcyjnie! Istnieje nawet grupa chorób, określana jako cukrzycowe choroby oczu. Podwyższony poziom glukozy, utrzymując się w krwiobiegu, uszkadza naczynia krwionośne. I zaczyna od tych najdrobniejszych i najdelikatniejszych – a takie właśnie znajdują się w oku.
Te uszkodzenia mogą być przyczyną takich chorób, jak retinopatia cukrzycowa czy cukrzycowy obrzęk i uszkodzenie plamki; u chorych na cukrzycę częściej rozwija się też jaskra (cukrzyca podwaja ryzyko zachorowania na jaskrę z otwartym kątem przesączania) czy zaćma (cukrzyca sprawia, że zaćma może się pojawić w młodszym wieku, niż statystyczny wiek zachorowania). Jeśli wydaje Ci się, że retinopatia cukrzycowa brzmi tu najmniej groźnie, to jesteś w błędzie: ta choroba jest jedną z najczęściej występujących chorób oczu i jest przy tym główną przyczyną ślepoty u dorosłych.
Wniosek z tego taki, że jeśli słyszysz od lekarza „ja tutaj widzę podwyższony poziom glukozy”, kolejnym specjalistą do odwiedzenia jest okulista. Koniecznie! Nie wiesz, jak długo cukier niszczył Twoje oczy. Trzeba jak najszybciej sprawdzić, w jakiej są formie.
Zamazane widzenie, nieostre widzenie
Objawy: masz problemy ze złapaniem ostrości wzroku, kiedy próbujesz na coś patrzeć. Widzisz dobrze przedmioty w jednej odległości (np. te blisko położone), ale widzisz niewyraźnie przedmioty w innej odległości (np. te położone daleko).
Możliwe przyczyny: wady refrakcji. Pod tą nazwą kryje się krótkowzroczność, dalekowzroczność i astygmatyzm. Ale możliwe również, że przyczyną są tutaj retinopatia cukrzycowa lub początki zaćmy.
Czynniki ryzyka: starszy wiek, niektóre choroby (jak wspomniana na wstępie cukrzyca), wielogodzinna praca z ekranami, uwarunkowania genetyczne (często krótkowzroczni rodzice miewają krótkowzroczne dzieci)
Wady refrakcji często pojawiają się podstępnie. Niedawno Twoje oczy nieźle sobie radziły i wszystko było zawsze ostre – i dosłownie nie wiadomo kiedy niektóre przedmioty tę ostrość straciły. Wada taka pojawia się i pogłębia się na tyle powoli, że czasem absolutnie zaskakuje nas diagnoza „wada refrakcji” podczas jakiegoś rutynowego badania (np. przed egzaminem na prawo jazdy lub podczas badań pracowniczych). Dlatego właśnie regularne badania wzroku mają sens!
Jeśli się nimi nie zajmiesz, problemy z niewyraźnym widzeniem mogą prowadzić do przemęczenia oczu, bólów głowy, zawrotów głowy, problemów z oceną odległości, obniżenia się komfortu życia, a w niektórych przypadkach nawet do utraty wzroku
Częste bóle głowy
Objawy: bóle głowy, nawracające zwłaszcza po pracy, wymagającej intensywnej pracy oczu.
Możliwe przyczyny: nieskorygowane lub niewykryte wady refrakcji, przemęczenie oczu, zez, niedopasowane okulary.
Czynniki ryzyka: już istniejące problemy ze wzrokiem, wielogodzinna praca z ekranami, praca w złych warunkach oświetleniowych.
Nawracające bóle głowy mogą znacząco wpływać na jakość życia i produktywność. I tu znowu wracamy do regularnego badania wzroku: okulary, które były dla Twoich oczu dobre jeszcze trzy miesiące temu, dziś mogą być za słabe, może też za słabe może okazać się tylko jedno szkło (wzrok nie musi się pogarszać „parami”, czyli tak samo w każdym oku). No i nawracające bóle głowy mogą maskować poważniejsze problemy ze zdrowiem. Lub być źle interpretowane (leczysz się np. na migreny, zamiast zadbać o oczy).
Ból lub dyskomfort oczu
Objawy: Uporczywy ból, pieczenie lub swędzenie jednego, lub obu oczu albo przestrzeni wokół nich.
Możliwe przyczyny: zespół suchego oka, zapalenie spojówek, syndrom widzenia komputerowego, infekcje bakteryjne lub wirusowe, długotrwałe noszenie soczewek kontaktowych, alergia lub poważniejsze schorzenia, takie jak jaskra.
Czynniki ryzyka: wiek, długotrwała praca z ekranami urządzeń cyfrowych, niektóre leki (np. te, które wpływają na nawilżenie oka, takie jak leki uspokajające czy przeciwalergiczne), czynniki środowiskowe, np. wysokie zapylenie powietrza, zadymienie i inne czynniki, które mogą drażnić oczy.
Jeśli odczuwasz w oczach lub ich okolicy ból, lub dyskomfort, zapewne już masz w planie wizytę u okulisty. I słusznie, bo takie odczucia mogą wskazywać na poważne schorzenia oczu, które — jeśli nie będą leczone — mogą zagrażać wzrokowi, a nawet prowadzić do jego utraty.
Nadwrażliwość na światło
Objawy: dyskomfort lub ból w otoczeniu o silnym oświetleniu, częste mrużenie oczu, ból głowy po długotrwałej ekspozycji na światło, zawroty głowy lub nudności w jasno oświetlonych pomieszczeniach.
Możliwe przyczyny: migreny, zapalenie spojówek, uszkodzenie i infekcje rogówki, wczesne stadia zaćmy, jaskra, niektóre leki (np. niektóre antybiotyki, leki przeciwzapalne czy antybiotyki, środki rozszerzające źrenice mogą zwiększać wrażliwość na światło).
Czynniki ryzyka: wiek, wymienione wyżej leki, urazy oczu i niektóre choroby.
Koniecznie szukaj pomocy okulisty, jeśli nadwrażliwość na światło utrzymuje się przez dłuższy czas, nasila się lub towarzyszy jej ból oczu czy jakiekolwiek inne niepokojące objawy ze strony oczu. Może to być objawem poważnego problemu, wymagającego natychmiastowej interwencji medycznej.
Problemy z widzeniem nocnym
Objawy: kiedy wokół Ciebie jest mniej światłą, masz wrażenie, że gorzej widzisz. Trudność sprawia Ci zwłaszcza prowadzenie samochodu nocą. Wytężasz wtedy bardziej wzrok i mrużysz oczy, żeby wyostrzyć widzenie. Problemy z widzeniem zaczynają się już od momentu, kiedy świat spowija szarówka. Możesz widzieć aureole i odblaski wokół świateł i mieć problem z rozpoznawaniem twarzy czy znaków drogowych.
Możliwe przyczyny: zaćma, niedobór witaminy A, choroby siatkówki, nieskorygowane wady refrakcji, jaskra, retinopatia cukrzycowa, zwyrodnienie plamki żółtej (AMD).
Czynniki ryzyka: wiek, niedobory dietetyczne, niektóre leki.
Osłabione widzenie nocne może być wynikiem błahego niedoboru dietetycznego, ale też wskazywać na poważne schorzenia oczu, wymagające lekarskiej uwagi. Dlatego lepiej poszukać porady i pomocy. Po co ryzykować... Idź do okulisty jak najszybciej, jeśli problem pojawił się nagle lub się nagle pogłębił — bo to niedobry znak.
A na wszelki wypadek warto włączyć do diety produkty, bogate w witaminę A (czyli żółte i pomarańczowe owoce i warzywa, masło); w ciągu dnia chronić oczy przed promieniami UV, skontrolować poziom cukru we krwi, no i regularnie robić badanie wzroku.
Męty w oku lub błyski światła
Objawy: w polu widzenia pojawiają się błyski lub pływają plamki, „sznureczki” czy kłębki; te pływające kształty są ciemne, zazwyczaj szarawe lub czarnoszare. Kiedy mrugniesz okiem, zmieniają położenie.
Możliwe przyczyny: zmiany w ciele szklistym oka (najczęściej są związane z wiekiem), odwarstwienie siatkówki, migreny.
Czynniki ryzyka: wiek, przebyte wcześniej operacje oczu, duża krótkowzroczność.
Męty mogą być związane z : zmianami degeneracyjnymi ciała szklistego, infekcje wewnątrzgałkowe, przedarcia siatkówki, i inne
Podobnie nie są nim błyski, które możesz widzieć przed zbliżającym się atakiem migreny. Błyski są elementem przedmigrenowej aury, męty z kolei to naturalne zmiany w ciele szklistym, wytrącające się u większości osób. Nie każdy zwraca na nie uwagę, bo zazwyczaj wtapiają się w to, co widzimy. I zaczynamy je spostrzegać dopiero, patrząc na jednolitą, jasną powierzchnię (np. jasną ścianę), czytając czy po prostu próbując je zobaczyć.
Ale jeśli błyski w oku pojawiają się nagle i nie przychodzi po nich migrena lub nagle zwiększa się ilość mętów, lub błysków, szybko idź do okulisty. Takie objawy mogą świadczyć o odwarstwieniu siatkówki – a to bardzo poważny stan, który wymaga natychmiastowej interwencji lekarskiej, jeśli nie chcesz stracić wzroku.
Zmiany w postrzeganiu kolorów
Objawy: zaczynasz mieć trudności z rozróżnianiem kolorów lub zauważasz, że kolory wydają się jakby bardziej wyblakłe. Może być tak, że początkowo dzieje się tak tylko przy gorszym oświetleniu, a później także, gdy oświetlenie jest wystarczająco mocne.
Możliwe przyczyny: zaćma (powoduje wyblaknięcie lub żółknięcie kolorów), jaskra (wpływa na rozróżnianie kolorów, szczególnie w spektrum niebiesko-żółtym), problemy z nerwem wzrokowym (manifestuje się jako obniżona wrażliwość na kolory), retinopatia cukrzycowa, niektóre leki, zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem, zapalenie nerwu wzrokowego.
Czynniki ryzyka: wiek, cukrzyca, występujące rodzinnie problemy z widzeniem kolorów, podwyższone ciśnienie śródgałkowe, niektóre schorzenia neurologiczne (np. stwardnienie rozsiane).
Najczęściej zmiany w postrzeganiu kolorów towarzyszą rozwojowi zaćmy. Mętniejąca soczewka sprawia, że do oka trafia mniej światła – a to światło „niesie” informację o kolorach otaczającego Cię świata. Ale problemy te mogą być też wynikiem zmian w komórkach czopków siatkówki lub zmian w obrębie nerwu wzrokowego. Mogą pojawić się w jednym oku lub w obu oczach jednocześnie, mogą być stopniowe lub nagłe.
Nie odkładaj wizyty u specjalisty, bo takie odkładanie oznacza opóźnienie diagnozy, co zmniejsza Twoje szanse na wczesną interwencję i leczenie. A po co dać chorobom wolną rękę w psuciu Twego wzroku? Tym bardziej że niektóre z nim mogą Cię oślepić.
Widzenie aureoli wokół źródeł światła
Objawy: kiedy wokół jest ciemno, a Ty patrzysz na źródła światła, widzisz wokół nich poświat, jasne okręgi i świetliste otoczki.
Możliwe przyczyny: zaćma, jaskra (szczególnie postać z zamkniętym kątem przesączania), obrzęk rogówki, problemy z soczewkami kontaktowymi, retinopatia cukrzycowa, powikłania po laserowej operacji wad refrakcji, stożek rogówki, zespół suchego oka, niektóre leki (jeśli wpływają na rozszerzenie źrenic, produkcję łez lub przejrzystość soczewki).
Czynniki ryzyka: wiek, cukrzyca, długotrwałe noszenie źle dopasowanych soczewek kontaktowych, duża krótkowzroczność, przebyte operacje oczu, urazy oczu, długotrwałe stosowanie niektórych leków (np. sterydów).
Widzenie aureoli wokół świateł to nie tylko niedogodność! Taki stan może być znakiem ostrzegawczym poważnych chorób oczu. A niektóre z nich mogą wręcz prowadzić do ślepoty. Dlatego, jeśli zauważysz u siebie ten objaw, zwłaszcza jeśli pojawia się nagle lub towarzyszą mu inne zmiany widzenia, lub dyskomfort oczu – jak najszybciej zwróć się o pomoc lekarską.
Podwójne widzenie
Objawy: widzenie dwóch obrazów jednego obiektu.
Możliwe przyczyny: brak równowagi w pracy mięśni oczu, problemy neurologiczne lub niektóre choroby układowe.
Czynniki ryzyka: urazy głowy, cukrzyca, nadciśnienie i niektóre choroby autoimmunologiczne.
Tu ciekawostka: podwójne widzenie rzadziej oznacza problemy z samymi oczami, a częściej problemy zdrowotne bardziej ogólnej natury. Ale nikogo nie trzeba chyba przekonywać, że jest to zły znak i koniecznie trzeba poradzić się lekarza, co taki objaw oznacza i jak leczyć problem u jego podstawy.
Częste mruganie i łzawienie oczu
Objawy: masz wrażenie, że Twoje oczy ciągle są wilgotne i czujesz potrzebę ich osuszania. Dokucza Ci ich ogólny dyskomfort, mrugasz więc częściej, niż zwykle.
Możliwe przyczyny: zespół suchego oka, alergie, infekcje wirusowe i bakteryjne, podrażnienie oka (np. przez ciało obce w oku), nadwrażliwość na światło.
Czynniki ryzyka: czynniki środowiskowe (zapylenie czy zadymienie powietrza, wysoka koncentracja alergenów w otoczeniu), długotrwałe korzystanie z urządzeń cyfrowych, noszenie soczewek kontaktowych.
Trzeba sprawdzić, dlaczego oczy są podrażnione. I może to stwierdzić tylko okulista, bo np. ciało obce w oku może być tak maleńkie, że własnym gołym okiem nie sposób go zobaczyć – ale jest, czasem wbite w powierzchnię oka, siedzi tam, drażni i przeszkadza. Jeśli problemem okaże się alergia, specjalista przepisze krople antyalergiczne. A jeśli infekcja, przepisze krople przeciwwirusowe lub przeciwbakteryjne. Ważne, by nie czekać – bo ani infekcja sama nie minie, ani ciało obce nie przestanie drażnić i uszkadzać powierzchni oka.
Podsumowanie
Regularne badania wzroku są dla zdrowia oczu kluczowe, nawet jeśli nie odczuwasz żadnego z niepokojących objawów. Wiele chorób oczu rozwija się stopniowo i może nie dawać zauważalnych objawów na wczesnym etapie. Dzięki regularnym badaniom można wykryć te problemy, zanim staną się poważne.
A jeśli odczuwasz którykolwiek z wymienionych w tekście objawów — nie czekaj! Umów się na wizytę u okulisty tak szybko, jak to możliwe. Twój wzrok jest cenny. Zrób wszystko, by ochronić go, bo jest to jedna z najlepszych inwestycji, jaką możesz poczynić.
