Menu
2022-08-29

Zaćma - dlaczego się rozwija?

Zaćma - dlaczego się rozwija?

Zaćma, czyli choroba polegająca na zmętnieniu soczewki, mogąca doprowadzić do całkowitej utraty widzenia, zazwyczaj związana jest z wiekiem. Ale nie zawsze! Zobacz, co powoduje, że soczewki tracą swą krystaliczną przejrzystość.

Soczewki w oczach z upływem czasu mętnieją u większości ludzi. Zazwyczaj soczewki tracą przejrzystość w obu oczach, choć o różnym stopniu nasilenia. Zdarza się, że zaćma pojawia się tylko w jednym oku.

W jakim wieku rozwija się zaćma

Zaćma (katarakta) zazwyczaj rozwija się powoli. Potrafi postępować tak podstępnie, że na początku możesz nawet nie zauważyć zmiany w widzeniu. Widzisz wprawdzie słabiej, ale przyzwyczajasz się do tego... Jeśli jesteś w grupie osób po 55 roku życia, proces mętnienia soczewki mógł już się u Ciebie zacząć – właśnie w tym wieku najczęściej zaczyna się zaćma. Wśród osób w wieku 75 lat i starszych prawie dwie trzecie zmaga się z zamglonym widzeniem.

 To nie znaczy, że młodsze oczy są bezpieczne - zaćma może wystąpić w każdym wieku, nawet u niemowląt. Zwykle ma wtedy inne przyczyny, np. wady wrodzone, stany zapalne, urazy, cukrzyca czy zażywane leki. Statystyki generalnie są niekorzystne: katarakta dopada coraz młodszych ludzi. Może to być również związane z intensywnym używaniem wzroku i wielogodzinnym wpatrywaniem się w różnego rodzaju ekrany. W efekcie, do okulistów z początkami zaćmy trafiają już nawet trzydziestoparolatkowie.

Zobacz, co zwiększa ryzyko rozwoju zaćmy i naraża Twoje soczewki ma utratę krystalicznej przejrzystości.

Proces rozwoju zaćmy

 Zdrowa, sprawna soczewka oka jest przezroczysta, skupia promienie świetlne na powierzchni siatkówki tworzy wyraźny obraz widzianych obiektów.  Ale gdy z powodu wieku i innych przyczyn zmienia się struktura białek wchodzących w jej skład, obrazy rzutowane na siatkówkę stają się coraz mniej wyraźne, rozmyte, a kolory tracą swą intensywność.

Proces mętnienia może się zacząć od niewielkiego, często zlokalizowanego na obwodzie soczewki, obszaru, i dopóki nie rozprzestrzeni się, może nie mieć wpływu na widzenie. Ale z czasem prawdopodobnie się rozszerzy, utrudniając oglądanie otaczających przedmiotów, ludzi, a co za tym idzie, codzienne funkcjonowanie.

Zaćma – jakie daje objawy

Zacznijmy od tego, że zaćma – choć jest główną przyczyną ślepoty – nie daje żadnych fizycznych dolegliwości. Nie boli, nie kłuje, nie swędzi, nie powoduje zaczerwienienia oczu. Po prostu zaczynasz mieć wrażenie, że widzisz świat jakby przez brudną szybę lub przez mgłę. Jeśli wokół jest dużo światła, paradoksalnie widzisz gorzej. Lepiej widzisz kiedy dzień jest pochmurny albo zapada już zmierzch.

Możesz mieć też tzw. efekt halo. To znaczy, że wokół źródeł światła będziesz widzieć rodzaj aureoli. Możesz mieć uczucie, że świat nie jest już taki piękny, jak kiedyś – bo jego kolory stały się mniej soczyste, blakną.

Czasem zaćmie towarzyszy rozwój lub pogłębianie się krótkowzroczności, a więc jesteś zmuszony regularnie zmieniać okulary na coraz mocniejsze.

Dlaczego powstaje zaćma

Jako główną przyczynę rozwoju zaćmy podaje się wiek, ponieważ aż 90% wszystkich zachorowań dotyczy osób po 75. roku życia. Ale to właściwie nie wyjaśnia powodu, dla którego zaczynają się zmieniać struktury w białek w soczewce. Tu uczeni wciąż nie są zgodni: jedni uważają, że przyczyną są powszechne urazy oka, inni za powód biorą nadmiar światła słonecznego, jeszcze inni przyczynę widzą w paleniu papierosów czy w źle kontrolowanej cukrzycy.

Zaćma a kwestie genetyczne

Pewną rolę może odgrywać tutaj genetyka, ale dotyczy to głównie zaćmy wrodzonej: ocenia się, że dziedziczność odgrywa rolę w ok 30% proc. Przypadków takiego rodzaju zaćmy. Naukowcom udało się zidentyfikować geny, których mutacja poważnie zakłóca działanie białka soczewki. 

Wydaje się, że skłonność do zaćmy występującej w starszym wieku ma tendencję do występowania rodzinnego. To nie oznacza oczywiście, że jeśli w Twojej rodzinie bliskie osoby cierpiały z powodu zaćmy,Ty również będziesz się z nią zmagał. Choroba może Cię ominąć. Wiedząc jednak o rodzinnych skłonnościach powinieneś skrupulatniej kontrolować zdrowie oczu, zwłaszcza po 50tym roku życia.

Zaćma a stan zdrowia

Stan oczu jest bezsprzecznie połączony ogólnym stanem zdrowia. Badania wykazały, że stosowanie niektórych leków np. sterydów, powoduje przyspieszenie zmętnienia soczewki. Warto też zadbać o prawidłowy poziom cukru oraz o to, by wykrywać i likwidować przewlekłe stany zapalne. Długotrwała ekspozycja na podwyższony poziom glukozy we krwi ( tak jak w przypadku cukrzycy ) oraz duża ilość wolnych rodników negatywnie wpływają na stan białek w soczewce.

Wniosek dla Ciebie jest taki, że jeśli lekarz zaleci dietę o niskiej zawartości cukru, dla dobra oczu lepiej go posłuchać. A stosując niektóre leki, kontrolować regularnie swój wzrok u specjalisty.

Zaćma a styl życia

Predyspozycje genetyczne są poza Twoją kontrolą, ale możesz zrobić kilka rzeczy, aby zmniejszyć ryzyko rozwoju zaćmy. Chodzi o to, by kontrolować czynniki środowiskowe, które mogą negatywnie wpływać na białka soczewki. Oto proste kroki, które możesz bez trudu wprowadzić w życie:

  • chroń oczy przed słońcem nosząc okulary redukujące promieniowanie UVA/UVB

  • zakładaj kapelusz z szerokim rondem lub czapkę z daszkiem, kiedy na zewnątrz jest wyjątkowo dużo słońca lub gdy idziesz na plażę lub nad wodę. Pamiętaj także, że skrząca się w słońcu połać śniegu także jest źródłem bardzo dużej dawki światła.

  • nie pal papierosów i unikaj przebywania z palaczami. Generalnie unikaj zadymionych pomieszczeń.

  • utrzymuj pod kontrolą choroby przewlekłe, takie jak np. cukrzyca.

  • minimalizuj ilość czasu, jaki spędzasz, wpatrując się w ekrany.

  • pracując z ekranami zakładaj okulary z powłoką antyrefleksyjną oraz filtrem, blokującym niebieskie światło oraz stosuj aplikacje, które tak modyfikują pracę ekranu, że emituje mniej światła niebieskiego.

  • blokujące niebieskie światło okulary zakładaj także, pracując w pomieszczeniach, oświetlonych światłem LED.

 

Zaćma a dieta

 Nie da się zaćmy wyleczyć dietą, ale można dbać o menu w taki sposób, by jego składniki wspierały zdrowie oczu. Niektóre składniki odżywcze mogą sprzyjać zapobieganiu lub spowalnianiu zaćmy. Uważa się, że witaminy C i E mają działanie przeciwutleniające, chroniąc oko przed szkodliwym działaniem wolnych rodników.

Bogate w witaminę C produkty, które warto wprowadzić do codziennego menu, to:

  •  owoce cytrusowe, takie jak pomarańcze i grejpfruty

  • truskawki

  • papaja

  • pomidory

  • papryka we wszystkich kolorach

 Stan oczu poprawiają również produkty bogate w karotenoidy, luteinę, zeaksantynę oraz kwasy omega-3 takie jak np.

  • tłuste ryby

  • jagody, borówki

  • ciemnozielone warzywa liściaste, takie jak jarmuż, kapusta włoska i szpinak

  • brokuły

  • groszek

  • kukurydza

  • pomarańczowa i żółta papryka

Zaćma – jak się ją leczy

Na rynku dostępne są krople, które mają zaćmę zatrzymać. W rzeczywistości udaje się im zaledwie spowolnić chorobę. Nie usuwają też zmętnień, które już w soczewce powstały. Z tego powodu nie sprawdzają się jako metoda leczenia na dłuższą metę.

Jeśli chcesz rzeczywiście poprawić widzenie, jedyną skuteczną metodą jest operacyjne usunięcie zmętniałej soczewki i zastąpienie jej sztuczną.

Operację najczęściej przeprowadza się metodą fakoemulsyfikacji. Metoda ta ma mnóstwo zalet

  • jest doskonale poznana (w Polsce co roku wykonuje się ćwierć miliona takich zabiegów)

  • jest skuteczna (całkowicie eliminuje zamglone widzenie)

  • jest precyzyjna i wymaga minimalnej ingerencji w oko

  • jest bezbolesna

  • przeprowadza się ją w trybie ambulatoryjnym, tzn. jeszcze tego samego dnia wychodzisz do domu

  • pozwala nie tylko przywrócić dobre widzenie, ale dzięki dostępności różnego rodzaju soczewek można jednocześnie skorygować inne wady wzroku, np. astygmatyzm czy starczowzroczność.